Vị giác con người thực ra nhạy hơn tưởng tượng, khi đã trưởng thành nếm lại những món được ăn thời thơ ấu thì đầu lưỡi sẽ tỏa ra hương vị của hồi ức, cuối cùng khiến ta nhịn không được lưng tròng nước mắt, kẹo Sa Sĩ, Vương Tử Diện, nước ngọt Đạn Châu, bánh mì dâu tây…
“Tiệm bánh mì ăn thật ngon” là một tiệm bánh mì mở cửa trên con đường cái cạnh trường tiểu học, bên cạnh là hãng mắt kính, đối diện là nhà in Sao Nhỏ, học sinh tiểu học mỗi khi tan học đi bộ về nhà thì đều đi ngang qua cửa hàng bánh mì này, tầm ba, bốn giờ hương thơm bánh mì mới ra lò sẽ lan tỏa thường khiến những đứa trẻ nhỏ phải dừng bước.
Trang trí của tiệm không sang trọng, bức tường vàng xám và bảng hiệu bạc màu từ trước đến nay chưa từng đổi mới, nhưng cửa kính thủy tinh của cửa hàng bánh mì mỗi ngày đều phải lau chùi đến sạch bong, mặc dù những đứa trẻ nhỏ thường lưu lại những vết bẩn ở phía trên nhưng cách ngày kính thủy tinh lại như mới.
Từ cửa sổ thủy tinh nhìn sang có thể thấy bánh mì đủ loại đủ kiểu được trưng bày, bánh có vẻ ngoài màu vàng đất thường thấy nhưng ăn lại vô cùng ngon, giống như người tạo ra chúng — thợ cả Vương dáng vẻ tròn tròn mập mập, có đôi mắt hí không thể phân biệt được là đang tỉnh táo hay đã ngủ gật nhưng đôi tay tròn trĩnh của bác có thể biến hóa ra từng ổ bánh mì rất ngon.
“Cháu muốn mua cái này!” Tôi cầm bánh mì đậu đỏ đến quầy hàng.
“Sáu nguyên.” Đứng ở quầy hàng chính là vợ của thợ cả Vương, bà ấy thoạt nhìn là một phụ nữ rất hung dữ nhưng khi tôi mua bánh mì đều tính rẻ cho tôi.
Thợ cả Vương mặc quần áo thợ cả tiệm bánh màu trắng chùi hai tay đi ra, “Nhóc Tề a, lại mua bánh mì đậu đỏ?”
“Đúng vậy!” Tôi thích nhất bánh mì đậu đỏ của gia đình thợ cả Vương, đậu đỏ rất nhiều và rất ngon, bao bọc trong mùi hương của bánh mì xốp giòn, tôi đứng ở trước tiệm bánh lựa hồi lâu cuối cùng vẫn sẽ chọn nó.
“Khi nào thi học kì?” Thợ cả Vương đi ra quầy hàng hỏi.
“Tuần tới.”
“Nếu thi được một trăm điểm nhớ cầm bài kiểm tra đến lĩnh phần thưởng của thợ cả Vương.” Chân mày thợ cả Vương cong thành một vòng.
“Dạ.”
Không chỉ có một mình tôi, khi đó thợ cả Vương nói như vậy với mọi đứa trẻ đến cửa hàng, tuần lễ phát bài thi học kì thường thấy rất nhiều học sinh tiểu học vui vẻ cầm bài thi đến tiệm bánh mì đổi lấy quà tặng.
Quà tặng là bánh bông lan nhỏ còn cao cấp hơn cả bánh mì, chính là cái loại đặt ở mặt sau cùng trong tủ lạnh, khi mọi người tính tiền đều không khỏi liếc mắt một cái nhìn bánh bông lan nhỏ, tôi lần đầu tiên đến cửa hàng bánh mì cũng ầm ĩ đòi mẹ mua nhưng mẹ không cho phép, mãi đến khi tôi cầm bài thi một trăm điểm môn ngữ văn đến mới nếm được mỹ vị của nó.
Thợ cả Vương và bà Vương tuy là rất thân thiện với những đứa trẻ hàng xóm, nhưng đứa con trai của nhà bọn họ lại khiến người khác nhức đầu, hắn là học tiểu học nhỏ hơn tôi ba lớp, từ khi hắn nhập học đến nay bản kiểm điểm chỉ tăng chứ không giảm, đi học rung bàn quấy rầy giáo viên là chuyện nhỏ, năm lớp ba còn cầm dây pháo tới trường học phóng hỏa, phá hủy không ít đồ đạc.
Đầu đường cuối ngõ đều nói con của thợ cả Vương nhất định không phải do bác ấy sinh ra, bằng không như thế nào lại hư hỏng như thế, thợ cả Vương cũng không xử lí nổi hắn, bác ấy vốn là người hiền lành, tính tình tốt, việc quản giáo đứa con nhỏ cuối cùng rơi vào tay bà Vương, khi đó dạy dỗ đứa con nhỏ chính là đánh, không ngoan thì đánh ba bữa cơm, đánh từ đầu phố đến cuối phố, khi bà Vương đánh đập đứa con nhỏ thì cả con phố đều hay biết.
Bạn vừa nhìn thấy đứa con nhỏ nhà họ Vương thì có thể nhận ra ngay bởi vì vết sẹo do cành cây, ván gỗ, ống nuớc trên đùi trên tay hắn ngày càng nhiều, phương cách dạy dỗ như vậy không uốn nắn được tính nết đùa dai quái đản và nóng nảy của hắn, ngược lại còn phản tác dụng.
Thời điểm tôi lên trung học phải đi học xa, chỉ có cuối tuần cách một tuần mới có thể quay về quê, một cuối tuần nào đó năm tôi học lớp 11 tôi về nhà thì mẹ nói đứa con của tiệm bánh mì kia đánh nhau với người ta bị đưa đến cục cảnh sát.
Khi tôi lên cấp ba, hắn lớp tám đã phải rời nhà đi, sau đó thì không nghe thấy tin tức gì về hắn nữa.
Tôi học đại học miền bắc thì thời gian về thăm ông bà càng ít, một năm có lẽ hai lần, có lẽ ba lần, sau khi tốt nghiệp làm việc ở một cao ốc cho thuê ở bắc bộ, định tham gia thi làm nhân viên công vụ.
Tôi không có lý tưởng gì cao cả, muốn thi làm nhân viên công vụ chẳng qua nghề nghiệp và tiền lương ổn định.
Thỏa lòng vừa ý, thi lần thứ hai thì đậu, chỗ làm việc ở bắc bộ, chu kỳ quay về thăm quê trở thành mỗi năm một lần.
Làm ở phòng đăng kí hộ khẩu đến năm thứ năm, kỳ nghỉ tết năm kia đặc biệt dài, tôi về quê bỗng nhiên muốn đi ra ngoài tản bộ hóng mát, có cửa hàng mới khai trương, cũng có cửa hàng cũ sập tiệm, khu phố mới mở rộng, nhà cũ bỏ hoang tất sẽ bị phá bỏ xây cao ốc chung cư mớ, cảnh vật con phố hoàn toàn khác biệt với trong trí nhớ của tôi.
Thứ duy nhất không thay đổi chính là tấm biển bạc màu “Tiệm bánh mì ăn thật ngon”.
“A, thật sự, thật sự rất nhớ.” Tôi vừa nói như vậy vừa tiến vào tiệm bánh mì.
Bài trí trong tiệm khiến tôi như biến trở lại thành đứa trẻ nhỏ cầm bài thi đến đổi lấy bánh bông lan nhỏ.
Tôi vui vẻ chọn lấy bánh mì lúc nhỏ ưa thích nhất, tôi giờ đã có khả năng kinh tế, mở tủ lạnh lấy hai cái bánh bông lan nhỏ.
Khi tính tiền thì không gặp bà Vương vẻ mặt hung dữ nhưng luôn tính rẻ cho tôi nữa.
“Có ai không?” Tôi khom người hướng vào phía trong kêu lên.
“Có, có, có!”
Thợ cả Vương từ bên trong nhanh bước đi ra, thân hình gầy đi rất nhiều, không còn trông thấy hai quai hàm nữa.
“Nhóc Tề? Cậu là nhóc Tề đúng không? Đã lớn như vậy rồi!” Thợ cả Vương vừa nhìn thấy tôi liền nhận ra, khiến cho tôi hết sức kinh ngạc, bởi vì có người nói dáng vẻ của tôi hoàn toàn không giống khi còn nhỏ.
“Thợ cả Vương! Bác còn nhớ rõ cháu sao?”
“Đương nhiên nhớ rõ a, tôi còn nhớ rất rõ vết sẹo bên cạnh lông mày của cậu, cậu hồi đó nói là cậu té từ lầu hai xuống!”
“Ha ha, đúng vậy!” Tôi bất giác vuốt vết sẹo bên cạnh lông mày, khi đó đã phải khâu bốn mũi.
“Bây giờ công tác ở đâu? Ăn Tết nên trở về?”
“Cháu công tác ở miền bắc, ăn Tết nên quay về, kỳ nghỉ này nhiều ngày mà.”
“Chỉ có nhân viên công vụ mới được nghỉ nhiều như vậy! Cậu hẳn không phải là đang làm nhân viên công vụ đó chứ?”
“Đúng vậy, thợ cả Vương đoán rất đúng, đúng rồi, tại sao không nhìn thấy bác gái Vương đâu?”
“Bà ấy… Đi trước một bước rồi.” Thợ cả Vương lãnh đạm cười.
“Bác ấy… Còn trẻ như vậy…” Bà Vương chắc cũng khoảng bằng tuổi với mẹ tôi?
“Bác thấy bác cũng sắp đi tìm bác ấy rồi…”
Về sau tôi nghe mẹ và hàng xóm nói mới biết, bà Vương qua đời năm ngoái, đứa con của bà không thấy xuất hiện ở tang lễ của bà.
Nghe nói con của bác đã vị thành niên vì giúp lão đại gánh tội mà vào tù, ngay lúc đó nhà họ Vương cho dù phải tán gia bại sản cũng muốn bảo lãnh đứa con này ra, còn tìm khoản tiền lớn mời luật sư Đoạn nổi tiếng thời đó bào chữa cho con trai.
Bất quá vị luật sư Đoạn này cũng rất có cá tính, sau khi nhìn thấy án tử kia thì không muốn nhận, đã vậy còn nói: “Để hắn bị giam vài năm thì tốt hơn.” Đã bị nói như thế, nhà họ Vương đành phải thương lượng mời một luật sư khác, nhưng cuối cùng vẫn không tránh được số kiếp “bị giam vài năm”.
Sau khi đứa con vào tù, bà Vương vẫn luôn u buồn, tâm tình ảnh hưởng sinh lí, bác ấy nguyên bị bệnh gan, tình trạng sức khỏe vẫn luôn kém, thợ cả Vương khuyên bà có muốn mau chóng đi thăm đứa con trai không, bà cũng không muốn.
Tiệm bánh mì bây giờ chỉ còn một mình thợ cả Vương, ở đối diện phố còn mở một tiệm bánh mì rất lớn, trang hoàng lộng lẫy, treo đèn chớp tắt, mùi vị bên trong cũng hoàn toàn mới lạ, rất ít người còn đến tiệm bánh mì của thợ cả Vương mua bánh mì.
Khi nghe câu chuyện cũ này, tôi còn đang ngậm trong miệng bánh mì đậu đỏ, hương vị không thay đổi nhưng chuyện đời đã đổi thay.
Sau khi trở lại với công việc, tôi luôn nghĩ công việc nhân viên công vụ quầy số sáu ở phòng đăng kí hộ khẩu này tuy là không phải trọng yếu nhưng nhất định cũng sẽ có người làm.
Mà bánh mì của tiệm “tiệm bánh mì ăn thật ngon” kia, nếu thợ cả Vương thật sự đi rồi, sẽ không ai kế thừa nữa.
Tôi dứt khoát kiên quyết đệ đơn xin thôi việc, về lại quê nhà, bái thợ cả Vương là thầy, học tập tay nghề của bác.
Thợ cả Vương mặc dù ngoài miệng nói: “Cậu hãy quay về làm nhân viên công vụ đi!” nhưng vẫn hết sức chăm chút chỉ dạy tôi cách làm ra bánh mì như thế nào, thực ra từ tận đáy lòng bác ấy cũng rất vui.
Từng động tác làm bánh kem, bánh mì đều không thể qua loa, từ chọn nguyên liệu đến đánh trứng, lăn bột, nhào bột, trang trí tạo hình, mỗi bước công phu muốn làm tốt đều tiêu tốn khoảng thời gian rất nhiều năm.
Bánh mì đầu tiên tôi làm ra giống như một quả quýt khô, thợ cả Vương vỗ vai tôi nói: “Phải mất từ ba đến năm năm…”
Tôi không nhụt chí, trước đây đã quyết định mang đến cả nghị lực và chí bền, chính là thợ cả Vương lại không có đủ thời gian dạy cho tôi toàn bộ tay nghề của bác.
Học nghệ ở tiệm bánh mì chưa được một năm thì bác ấy qua đời vì tai nạn giao thông khi cứu một đứa trẻ nhỏ muốn băng qua đường.
Tang lễ cho thợ cả Vương xong xuôi, tôi vẫn ở lại trong tiệm bánh mì cũ kĩ ấy làm bánh, cố gắng bắt chước theo hương vị bánh của thợ cả Vương, duy trì tiệm bánh mì nhà này.
Chuông cửa tiệm bánh nhẹ vang lên, tôi đang ở phía sau nhào bột, sau khi gói từng ổ bánh một lại đợi chúng lên men xong tôi lau khô hai tay nhanh chân đi tới quầy hàng.
Vị khách đến tiệm là một người đàn ông để tóc húi cua, mặc chiếc áo sơmi rộng thùng thình không tương xứng với vóc người, bước chân có chút khập khà khập khiểng, hắn chỉ lấy một bánh mì sữa giòn rồi đi tới tính tiền.
“Mười lăm nguyên, cảm ơn.”
Hắn không đáp lời, trước khi rời đi còn vừa ăn vừa bước, tôi cảm thấy kỳ lạ, cho nên liên tục nhìn theo bóng lưng của hắn.
Đột nhiên, hắn quay đầu lại vứt bánh mì đến trước mặt tôi.
“Thối tiền! Đây không phải là hương vị bánh mì của ba tôi.”
Tôi mới phát hiện hắn chính là người con mới ra tù của nhà họ Vương.
Nghĩ tới chuyện gia đình họ Vương, tôi liền không đè nén được lửa giận túm lấy áo hắn, định mở miệng mắng to thì tên lãng tử đó lại lẩm bẩm: “Đây không phải là hương vị bánh mì của ba tôi… Đây không phải là hương vị bánh mì của ba tôi…. Ba… Mẹ…”
Khi nhìn thấy chất lỏng trên gương mặt hắn, tôi mới buông nắm tay xuống.
Tôi không biết hắn vì sao đột nhiên tỉnh ngộ, đột nhiên đổi tính.
Nhưng sau khi nhìn thấy hắn quỳ lạy trước bài vị của cha mẹ ba ngày ba đêm, mới phát giác hắn nói không chừng chẳng qua chỉ là một đứa trẻ lầm đường lạc lối.
Giá phải trả cho việc lầm đường lạc lối là hắn có tiền án, hai chân, hai tay liên tục chịu thương lớn nhỏ, hơn nữa không thể chữa trị và phục hồi hoàn toàn, ngón tay cũng chỉ còn lại chín ngón.
“Anh vì sao lại tới học làm bánh mì?”
“Bởi vì tôi thích bánh mì thợ cả Vương làm.” Tôi điều chỉnh lại nhiệt độ lò nướng.
“Bánh mì của ba tôi, tuy rằng vẻ ngoài thoạt nhìn không có gì đặc sắc nhưng mà ăn rất ngon.” Đứa con nhà họ Vương kiêu ngạo nói.
Tôi quay trở lại bàn làm việc, ước tính lượng bột mì, đánh trứng, chuẩn bị làm lứa bánh mì tiếp theo.
“Hồi nhỏ khi tôi bị mẹ phạt đứng, ông ấy ở phía sau làm bánh mì, sau khi làm xong, lúc nào cũng đút cho tôi ăn một cái mới ra lò, khi đó không cảm thấy ăn ngon biết bao nhiêu nhưng bây giờ nhớ tới… đó là mùi vị ngon nhất tôi được nếm qua.”
Hắn hãy còn nói, tôi ở bên cạnh cầm que đánh trứng đánh trứng.
“Bây giờ muốn ăn cũng ăn không được nữa rồi… Tay nghề của ba, tôi từng bước cũng không học được.”
Con người lúc nào cũng đợi sau khi mất đi mới biết quí trọng, tôi tuy là đã hành động sớm hơn một bước nhưng cũng không học tốt được.
“A! Tiết tấu của ba tôi không phải như thế!”
Tôi ngừng tay nhìn hắn, “Tiết tấu?”
“Tôi đã xem trăm ngàn lần, cũng nghe trăm ngàn lần, muốn quên cũng quên không được.”
Về sau chúng tôi hai người hợp tác, hắn phụ trách hồi tưởng lại tất cả những khâu nhỏ thợ cả Vương làm bánh mì và nếm mùi vị, tôi thì nghiên cứu cách nướng bánh và phương pháp điều chế, phối hợp bác ấy lưu lại, hai người chúng tôi đều có nguyện vọng muốn lại được ăn bánh mì trong trí nhớ kia.
Đứa con nhà họ Vương lêu lỏng bên ngoài mấy năm cũng học được không ít thứ, chính hắn quét vôi lại mặt ngoài tiệm bánh mì, còn mua ván gỗ về trang trí lại, nỗ lực tạo cho cửa hàng cũ kĩ một diện mạo mới.
Nhưng hậu quả của việc hắn lao động quá độ là vết thương cũ lại tái phát, tôi không thể tưởng tượng được tứ chi đau nhức đến mức không thể ngủ được là thế nào, tôi khuyên hắn đi gặp bác sĩ nhưng hắn không chịu, hắn nói muốn chuẩn bị tốt cho cửa hàng rồi mới đi, cuối cùng gần như phải cột hắn vào xe đạp đưa tới bệnh viện chữa bệnh.
Nhìn hắn gắng sức như vậy, tôi cũng tìm một số tiền đi đổi lại tấm biển hiệu phía ngoài, ngày tấm biển mới thay vào, bánh mì tôi làm cuối cùng cũng nhận được lời bình luận thế này.
“Ba, ba… Đây chính là hương vị bánh mì của ba!”
“Thật vậy sao?” Tôi chạy nhanh đến tự mình cắn một miếng, a… Chính là cảm giác đậu đỏ và lúc mì lan tỏa ra trong miệng này.
Hai người chúng tôi vui vẻ ăn hết cả khay bánh mì kia, không cảm thấy ngán chút nào.
Tiệm cũ tân trang lại, tuy là lượng khách đến vẫn thua kém cửa hàng bánh mì mới lạ kia nhưng mà chỉ cần có người ghé qua thì chúng tôi đã rất cảm kích.
Có một lần, một người khách nữ xúc động chạy đến tiệm nói: “Lần trước mua bánh mì của các anh, ăn vào mới phát hiện đây chẳng phải là bánh mì tôi hồi nhỏ thường ăn của gia đình kia sao? Hóa ra bánh mì của nhà kia chính là bánh mì ở chỗ các anh!”
Tôi và hắn bèn nhìn nhau cười, đúng vậy, hương vị hoàn toàn không thay đổi, bánh mì này chính là bánh mì thợ cả Vương làm.
Hôm nay, sáng sớm thức dậy đi xuống lầu, phát hiện trong phòng làm việc đã sớm có bóng người.
“Cậu… cậu đang làm bánh mì?” Tôi kinh ngạc nói.
“Đúng vậy! Đúng lúc lắm, tới ăn đi!”
Hắn mở lò nướng ra, một mâm đen đen vàng vàng, bánh mì người lần đầu tiên làm đã ra lò rồi.
“Xấu quá.” Tôi cười gượng.
“Đây không phải diện mạo thật của nó!” Hắn cầm con dao nhỏ cắt mở bánh mì.
Bên trong không có mạ vàng mạ bạc, chính giữa nó hình như có hình dạng, là hình trái tim.
“Tặng anh.”
“Phía bên bị nướng cháy rồi.” Ở phía bên trái của trái tim.
“Bánh mì nhà họ Vương không coi trọng vẻ bề ngoài! Ăn hết mới biết là ngon, người cũng vậy…” Câu sau hắn nói ra với vẻ chột dạ.
Tôi cắn một miếng, thật sự cũng không tệ lắm, ngon hơn bánh tôi làm lần đầu tiên.
“Bánh mì ăn ngon, về phần người thì…”
Cũng phải nếm qua mới biết được.